Ένα από τα προβλήματα που παρουσιάζουν οι έγκυες είναι οι πόνοι από την μέση τους (οσφυαλγία) ή γενικότερα από το μυοσκελετικό τους. Για μια εγκυμοσύνη χωρίς πόνους από το μυοσκελετικό, βασικό είναι ο συνδυασμός μιας ήρεμης ζωής, μιας ισορροπημένης διατροφής και άσκησης κατά την εγκυμοσύνη, με μέτρο. Όταν δεν υπάρχουν ειδικά προβλήματα, η πιο κατάλληλη φυσική άσκηση είναι το περπάτημα. Συνεπώς το περπάτημα κατά την εγκυμοσύνη είναι απαραίτητο!!!
Το περπάτημα βοηθά στην καταπολέμηση σχηματισμού κιρσών, αφού διευκολύνεται η κυκλοφορία του αίματος από τα κάτω άκρα προς τον κορμό, και ενισχύει τους μυς του πυρήνα του κορμού και των κάτω άκρων. Χρησιμοποιήστε ένα καλό ζευγάρι αθλητικά παπούτσια και περπατήστε γύρω από το σπίτι σας, κατά προτίμηση με παρέα, έτσι ώστε να νοιώθετε πιο ασφαλής.
Οι πόνοι κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι πόνοι του τοκετού και η γέννα έχουν αυξημένες απαιτήσεις από το σώμα της εγκύου. Η εκτέλεση λίγων, εύκολων, ασκήσεων θα συμβάλει στην χαλάρωση της εγκύου αλλά θα βοηθήσει και το σώμα να επανέλθει στους κανονικούς του ρυθμούς και στις κανονικές του διαστάσεις μετά τη γέννηση του μωρού. Ακόμα και αν η εγκυμονούσα ”δεν είναι φίλη” της άσκησης , είναι πάρα πολύ καλό γι΄αυτήν να προσπαθήσει να ακολουθήσει το ασκησιολόγιο που θα της δώσει ο ορθοπαιδικός. Το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας θα καταρτίσει για εσάς ένα ασκησιολόγιο με απλές ασκήσεις, πάντα με βάση το προφίλ σας, την εξέλιξη της εγκυμοσύνης σας και βέβαια το σωματικό σας βάρος. Οι ασκήσεις που θα σας δοθούν, ενισχύουν τις αρθρώσεις και τους μυς και προετοιμάζουν για τις ωδίνες του τοκετού. Πριν αρχίσετε να γυμνάζεστε συμβουλευτείτε το γιατρό σας καλό είναι να έχετε και την σύμφωνη γνώμη του γυναικολόγου σας.
Η οσφυαλγία στην εγκυμοσύνη, δηλαδή οι πόνοι στη μέση κατά την εγκυμοσύνη, είναι πολύ συχνή και αφορά, σύμφωνα με έρευνες, τουλάχιστον 2 στις 3 γυναίκες, σε διαφορετικό βαθμό, ιδιαίτερα στο τελευταίο τρίμηνο της κύησης.
Τα αίτια που προκαλούν οσφυαλγία κατά την εγκυμοσύνη μπορούν να είναι:
- Οι Ορμόνες που απελευθερώνονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με σκοπό την προετοιμασία του γυναικείου σώματος για τον τοκετό,είναι υπεύθυνες για την χαλάρωση των συνδέσμων και των αρθρώσεων, επηρεάζοντας έτσι την ανατομία της σπονδυλικής στήλης. Συνεπώς, δημιουργούν ένα πρόσφορο έδαφος για την εμφάνιση προβλημάτων από την μέση της εγκύου.
- Το κέντρο βάρους της γυναίκας μετακινείται σταδιακά πιο μπροστά και δεν περνά πλέον από την φυσιολογική θέση. Αυτό βέβαια έχει να κάνει με την αύξηση του μεγέθους του εμβρύου και της μήτρας, αλλάζοντας έτσι τη στάση του σώματος.
- Το διαρκώς αυξανόμενο βάρος που αναγκάζεται να υποστηρίξει η σπονδυλική στήλη καθώς η εγκυμοσύνη εξελίσσεται. Εννοείται ότι όσο περισσότερα κιλά βάζει μια εγκυμονούσα, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες υπάρχουν να αναπτύξει συνπτώματα οσφυαλγίας
- Η κακή στάση του σώματος, η υπερβολική ορθοστασία και το συχνό σκύψιμο μπορούν να προκαλέσουν, ή να επιδεινώσουν την οσφυαλγία.
Πολύδυμη κύηση, τα προϋπάρχοντα προβλήματα της σπονδυλικής στήλης (π.χ. σπονδυλολίσθηση, δισκοπάθεια, κύφωση, σκολίωση), η παχυσαρκία, το αδύναμο μυϊκό σύστημα, η προχωρημένη ηλικία της μητέρας, πολλές προηγούμενες κυήσεις, μπορούν να αυξήσουν τη συχνότητα και την ένταση των συμπτωμάτων για την οσφυαλγία στην εγκυμοσύνη.
Πρέπει όμως να γνωρίζουμε ότι η «οσφυαλγία» είναι απλώς ένα σύμπτωμα. Δεν αποτελεί νόσο ή πάθηση. Με οσφυαλγία παρουσιάζονται και άλλες παθήσεις. Για παράδειγμα, καταστάσεις από τα νεφρά (κωλικός νεφρού), από το γαστρεντερικό (κωλικός ήπατος, ή εντέρου) ακόμα και από τα μεγάλα αγγεία (αορτή-ανευρύσματα). Στην περίπτωση εμφάνισης οσφυαλγίας στην εγκυμοσύνη θα πρέπει να ενημερωθεί ο γυναικολόγος ο οποίος θα κρίνει αν χρειάζεται εξέταση από ορθοπαιδικό ιατρό, ή ιατρό άλλης ειδικότητας, για να τεθεί η διάγνωση.
Αν η οσφυαλγία στην εγκυμοσύνη οφείλεται σε ορθοπαιδικά αίτια θα πρέπει η θεραπεία να σχεδιαστεί περισσότερο σύμφωνα με την κλινική εξέταση και το ιστορικό, καθώς οι απεικονιστικές εξετάσεις, ιδιαίτερα όσες έχουν ακτινοβολία, δεν συνιστώνται. Είναι γνωστό ότι η έγκυος γυναίκα δεν πρέπει να υποβάλλεται σε ακτινογραφίες ή αξονικές τομογραφίες. Όσον αφορά στην Μαγνητική Τομογραφία, οι μελέτες δεν έχουν καταλήξει με απόλυτη σαφήνεια για το αν και για ποιο τρίμηνο της κύησης είναι απόλυτα ασφαλής. Παρόλα αυτά είναι σίγουρα μια εξέταση χωρίς ακτινοβολία και θεωρητικά η πιο ασφαλής σε περίπτωση που πρέπει οπωσδήποτε να γίνει απεικονιστικός έλεγχος. Βέβαια πρέπει να ξαναειπωθεί ότι η αρχική προσέγγιση της οσφυαλγίας σε εγκύους γίνεται χωρίς τον απεικονιστικό έλεγχο, παρά μόνο με το ιστορικό και την φυσική εξέταση. Υπάρχει επίσης περιορισμός στη φαρμακευτική αγωγή καθώς συνιστάται συνήθως η λήψη μόνο παρακεταμόλης (Depon, Panadol, Apotel, Lonarid απλό κτλ). Για την επιτυχημένη αντιμετώπιση των πόνων στη μέση κατά την κύηση είναι πολύ σημαντική η συνεργασία μεταξύ του ορθοπαιδικού και του θεράποντα γυναικολόγου.
Η φυσικοθεραπεία μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις να ανακουφίσει από την οσφυαλγία στην εγκυμοσύνη. Θα πρέπει αυτή όμως να γίνεται από φυσικοθεραπευτή με εξειδίκευση σε εγκύους. Θεραπευτικές ασκήσεις μπορούν να βοηθήσουν στα αρχικά στάδια, όταν οι πόνοι δεν είναι αρκετά έντονοι. Γυμναστική και φυσικοθεραπεία στο νερό μπορούν επίσης να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα.
Η οσφυαλγία στην εγκυμοσύνη, ιδιαίτερα όταν είναι έντονη και ξεκινήσει νωρίς τους πρώτους μήνες, προκαλεί αρκετή δυσφορία στην έγκυο γυναίκα. Σε αρκετές περιπτώσεις αποτελεί την κύρια ενόχληση ειδικά τους τελευταίους μήνες της κύησης. Για να περιοριστούν στο ελάχιστο οι πόνοι στη μέση κατά την κύηση συνιστώνται τα εξής:
- Περιορισμός της έντονης σωματικής κόπωσης και βέβαια της ορθοστασίας, ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες.
- Το σκύψιμο δεν θα πρέπει να γίνεται από την μέση. Θα πρέπει με λύγισμα των γονάτων και βέβαια πάντα με ιδιαίτερη προσοχή.
- Ψηλοτάκουνα και άβολα παπούτσια πρέπει να αποφεύγονται.
- Έναρξη ασκήσεων για ενδυνάμωση όλου του σώματος και ιδιαίτερα της περιοχής γύρω από τη λεκάνη (κοιλιακοί, ραχιαίοι, ιερονωτιαίοι, γλουτιαίοι), οι οποίες σταδιακά τροποποιούνται όσο προχωράει η κύηση.
Γυναίκες με προϋπάρχοντα προβλήματα στη σπονδυλική στήλη θα πρέπει να επισκέπτονται τον ορθοπαιδικό ιατρό, πριν από την κύηση για να σχεδιαστεί η κατάλληλη προληπτική αγωγή η οποία θα ελαχιστοποιήσει τους κινδύνους εμφάνισης έντονης οσφυαλγίας στην εγκυμοσύνη.
Μικρές Συμβουλές στην καθημερινότητα σας.
- Κάνετε πολλά σύντομα διαλείμματα στην δουλειά. Αν η δουλειά σας απαιτεί ορθοστασία, περπατήστε για μερικά λεπτά ώστε να τονώσετε την κυκλοφορία του αίματος. Αν κάνετε καθιστική εργασία, σηκωθείτε και περπατήστε για λίγο κάθε δύο ώρες, προκειμένου να αποφύγετε το πρήξιμο στις γάμπες και στους αστραγάλους. Αυτή η διακοπή από την συνεχή ορθοστασία ή από το συνεχόμενο κάθισμα σε καρέκλα βοηθά στο να ελαττώνεται το ‘’στρεσάρισμα’’ που υφίστανται οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι. Ταυτόχρονα, κάνετε κάποιες διατατικές ασκήσεις (Stretching) για να χαλαρώσετε τους μυς της πλάτης σας.
- Επειδή οι έγκυες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν το σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα στα χέρια, φροντίστε να κάθεστε σωστά και άνετα. Στην περίπτωση που νιώσετε πόνο στα χέρια, στη μέση ή στην πλάτη, μη διστάσετε να ζητήσετε μια καινούργια καρέκλα ή τα ειδικά εργονομικά αξεσουάρ για το πληκτρολόγιο του υπολογιστή σας .
- Στο γραφείο. Χρησιμοποιήστε μια καλή ρυθμιζόμενη καρέκλα, εργονομική, με καλή υποστήριξη στην περιοχ
ή της οσφύος. Αν η καρέκλα σας δεν παρέχει υποστήριξη στην οσφύ τότε καλό είναι να προμηθευτείτε ένα ανατομικό μαξιλάρι υποστήριξης οσφύος το οποίο το προσαρμόζετε στην καρέκλα σας.Το μαξιλάρι αυτό όχι μόνο δίνει την σωστή θέση στο χώρο της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης αλλά και ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης. με τα παραπάνω η επιβάρυνση της Σ.Σ από το πολύωρο κάθισμα είναι λιγότερη. επίσης καλό θα είναι να αποφεύγετε να βάζετε τα πόδια σας σταυροπόδι. η θέση αυτή προκαλεί στάση του αίματος στα πόδια με αποτέλεσμα να έχετε ανεπιθύμητα πρηξίματα. - Αν κάνατε σπορ πριν την εγκυμοσύνη, συνήθως μπορείτε να συνεχίσετε. Δώστε όμως ιδιαίτερη προσοχή τις πρώτες βδομάδες, αλλά και προς το τέλος της εγκυμοσύνης. Αν κατά τη διάρκεια της άσκησης λαχανιάζετε, σταματήστε για λίγο και συνεχίστε αργότερα. Αν κάνατε εντατική γυμναστική ή μαθήματα χορού συμβουλευτείτε το γιατρό σας αν είναι ασφαλές να συνεχίσετε. Αποφύγετε τα σπορ που μπορούν να προκαλέσουν κάκωση στην κοιλιά, όπως η ιππασία, το σκι και όλα τα αθλήματα επαφής. Συνήθως η κολύμβηση είναι ασφαλής, επειδή το νερό προστατεύει το σώμα.
- Όταν κάνετε δουλειές στο σπίτι, αποφύγετε το σκύψιμο και προσπαθήστε να κάνετε τις περισσότερες δουλειές που απαιτούν σκύψιμο, με λυγισμένα τα γόνατα
- Για να σηκωθείτε όταν είστε ξαπλωμένη, γυρίστε στο πλάι και μετά ανασηκωθείτε στα γόνατα κρατώντας την πλάτη ίσια.
- Φοράτε άνετα παπούτσια με χαμηλό τακούνι και φαρδιά ρούχα.
- Τεντώστε την πλάτη σας, έτσι ώστε το βάρος του μωρού να πέφτει στους μυς των μηρών, των γλουτών και της κοιλιάς. Αυτή είναι η σωστή στάση που πρέπει να έχει το σώμα σας
- Βάλτε τα πόδια σας ψηλά. Για παράδειγμα, σε μια καρέκλα όταν κάθεστε ή σε ένα μαξιλάρι όταν είστε στο κρεβάτι. Αυτή η στάση διευκολύνει την κυκλοφορία του αίματος και εμποδίζει τις κράμπες.
- Να σηκώνεστε να ξαπλώνετε προσεκτικά για να προστατεύεται το κάτω μέρος της σπονδυλικής σας στήλης.
ή της οσφύος. Αν η καρέκλα σας δεν παρέχει υποστήριξη στην οσφύ τότε καλό είναι να προμηθευτείτε ένα ανατομικό μαξιλάρι υποστήριξης οσφύος το οποίο το προσαρμόζετε στην καρέκλα σας.Το μαξιλάρι αυτό όχι μόνο δίνει την σωστή θέση στο χώρο της οσφυικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης αλλά και ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης. με τα παραπάνω η επιβάρυνση της Σ.Σ από το πολύωρο κάθισμα είναι λιγότερη. επίσης καλό θα είναι να αποφεύγετε να βάζετε τα πόδια σας σταυροπόδι. η θέση αυτή προκαλεί στάση του αίματος στα πόδια με αποτέλεσμα να έχετε ανεπιθύμητα πρηξίματα.
Κλείνοντας να υπενθυμίσω ότι το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας και εγώ προσωπικά μέσω του www.patrasortho.gr θα χαρώ να απαντήσω σε τυχόν απορίες σχετικά με την παραπάνω Θέμα, να σας υποδεχτώ στον χώρο μου, να σας εξετάσω, και τέλος να σας προτείνω το κατάλληλο ασκησιολόγιο για εσάς πάντα με γνώμονα τις κατευθυντήριες οδηγίες της διεθνούς βιβλιογραφίας.
Δημήτρης Αθ. Παναγιωτόπουλος MD, Msc, PhD(c).
Xειρουργός Ορθοπαιδικός