Το σύνδρομο κροτούντος Ισχίου – snapping hip είναι μια κατάσταση στην οποία ο ασθενής ακούει θόρυβο ή έχει αίσθημα κρότου από τον ‘’γοφό’’ του όταν κινείται. Πολύ συχνά στην βιβλιογραφία μπορεί να βρεί κάποιος κροτούν ισχίο και ώς ισχίο των χορευτών –Dancer’s Hip-. Όλοι οι ασθενείς περιγράφουν ότι “ακούουν” έναν θόρυβο ή ότι έχουν ένα αίσθημα κρότου στην περιοχή του ισχίου (στον ‘’γοφό’’) καθώς περπατούν, τρέχουν, σηκώνονται από καρέκλα ή κάνοντας κυκλικές κινήσεις με το πόδι τους. Το κροτούν ισχίο (snapping hip) είναι μια κατάσταση που εμφανίζεται συχνά σε δρομείς μεγάλων αποστάσεων. Συχνότερα εμφανίζεται σε νεότερους αθλητές, σε ερασιτέχνες δρομείς. Οι γυναίκες το εμφανίζουν συχνότερα από τους άνδρες. Για τα περισσότερα άτομα η κατάσταση αυτή δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια μικρή ενόχληση με μόνο σύμπτωμα της τον ήχο ή το αίσθημα του κρότου που νοιώθουν. Πολλοί χαρακτηριστικά αναφέρουν ότι “χτυπά” το ισχίο ή “τρίζει” το ισχίο. Για τους αθλητές ή τους χορευτές, το σύνδρομο του κροτούντος ισχίου εκτός του ήχου που νοιώθουν, συνοδεύεται από πόνο αλλά και αδυναμία στην περιοχή του ισχίου που επηρεάζουν τις επιδώσεις.
Αίτια:
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο κρότος οφείλεται στην κίνηση ενός μυός (ή του τένοντα του πιο σωστά) επάνω σε μια οστική δομή των οστών που αποτελούν την άρθρωση του ισχίου.
Η πιο κοινή θέση πρόσκρουσης είναι η εξωτερική πλευρά του ισχίου, όπου μια μπάντα από συνδετικό ιστό γνωστή ως Λαγονοκνημιαία Ταινία (ΛΤ) – Illiotibial Band (ILB) κινείται και προσκρούει πάνω σε μια οστική προεξοχή του μηριαίο οστού γνωστή ως Μείζονας Τροχαντήρας (ΜΤ) – Greater Trochanter (GT). Ονομάζεται εξωτερικό κροτούν ισχίο (external snapping hip) και οφείλεται στην κίνηση της λαγονοκνημιαίας ταινίας (λαγονοκνημιαία ταινία και κροτούν ισχίο). Όταν στεκόμαστε όρθιοι η ΛΤ βρίσκεται πίσω από τον ΜΤ. Όταν όμως κάμψουμε το ισχίο μας για να βαδίσουμε ή να τρέξουμε, η ΛΤ περνά πάνω από τον ΜΤ και έρχεται μπροστά του. Το πέρασμα αυτό και η τριβή της ΛΤ επάνω στον MT είναι η γενεσιουργός αιτία του κρότου (του θορύβου). Φυσιολογικά, ο ορογόνος θύλακος μεταξύ του μείζονα τροχαντήρα και της λαγονοκνημιαίας ταινίας, εξασφαλίζει την ομαλή ολίσθηση χωρίς συμπτώματα. Στις περιπτώσεις όμως που η λαγονοκνημιαία ταινία είναι περισσότερο “σφιχτή” από ότι φυσιολογικά, όπως συμβαίνει μερικές φορές στους δρομείς, μπορεί να έχουμε τον ήχο αναπήδησης αλλά και ορογονοθυλακίτιδα του μείζονα τροχαντήρα ή τροχαντηρίτιδα (ερεθισμός του ορογόνου θυλάκου).
Ερασιτέχνες δρομείς και κροτούν ισχίο πολύ συχνή κατάσταση. Οφείλεται συνήθως σε έλλειψη της κατάλληλης τεχνικής τρεξίματος και απότομης αύξησης του όγκου προπόνησης καθώς επίσης και στην μυική ανισορροπία μεταξύ των διάφορων μυικών ομάδων της περιοχής που οδηγεί σε λανθασμένο πρότυπο στάσης του κάτω άκρο σε σχέση με την λεκάνη κατά την ώρα του τρεξίματος. Επιπλέον πολλές φορές η Λαγονοκνημιαία ταινία είναι αρκετά ‘’σφιχτή’’ εξαιτίας συνυπάρχουσας πλατυποδίας στους ασθενείς αυτούς. Το γεγονός αυτό μπορεί να μην είχε προβληματίσει τον ασθενή νωρίτερα, αλλά με την εντατικοποίηση της αθλητικής δραστηριότητας και χωρίς την χρήση κατάλληλου υποδήματος ή και ειδικών πελμάτων υποστήριξης της ποδικής καμάρας, οδηγούν στην εμφάνιση του κροτούντος ισχίου.
Άλλη θέση πρόσκρουσης είναι η εσωτερική πλευρά του ισχίου, η βουβωνική περιοχή. Στην θέση αυτή το κροτούν ισχίο ονομάεται εσωτερικό κροτούν ισχίο (internal snapping hip) και ο παραγόμενος κρότος οφείλεται στην κίνηση και άρα στην πρόσκρουση του τένοντα του Λαγονοψωίτη μυός, κατά τις κινήσεις κάμψης και έκτασης του ισχίου (λαγονοψωίτης και κροτούν ισχίο), είτε στον Ελάσσονα Τροχαντήρα (ΕΤ) – Lesser Trochanter (LT), είτε στην κεφαλή του μηριαίου, είτε στην κτενιαία γραμμή του ηβικού οστού.
Αρκετά συχνά ήχος κρότου προέρχεται και από την πρόσθια επιφάνεια της άρθρωσης του ισχίου. Στο σημείο αυτό η αιτία του κρότου είναι η τριβή του τένοντα του ορθού μηριαίου πάνω στην μηριαία κεφαλή κατά την κίνηση της κάμψης και έκτασης.
Τέλος, λιγότερο συχνά ο κρότος προέρχεται από το εσωτερικό της άρθρωσης, όπου ρωγμές του επιχείλιου χόνδρου ή ακόμα και ελεύθερα σώματα που προέρχονται από την καταστροφή του χόνδρου του ισχίου, προσκρούουν ανάμεσα στην κοτύλη και την κεφαλή και προκαλούν τον ήχο ή ακόμα σε ακραίες περιπτώσεις ‘’μπλοκάρισμα’’ της άρθρωσης. Στην κατάσταση αυτή ο ο ασθενής εκτός του πόνου και του κρότου θα παρουσιάζει και χωλότητα. Αυτή η κατηγορία κροτούντος ισχίου εμφανίζεται συχνά σε ασθενείς που πάσχουν από υμενική χονδρομάτωση.
Διάγνωση:
Η διάγνωση είναι κατά κανόνα κλινική. Η λήψη ενός καλού ιστορικού σε συνδυασμό με μια λεπτομερή φυσική εξέταση θα θέσουν την διάγνωση. Οι ακτινογραφίες της περιοχής του ισχίου είναι συνήθως “καθαρές” αλλά είναι απαραίτητες προκειμένου να αποκλειστεί η πιθανότητα της υμενικής χονδρομάτωσης. Ο υπέρηχος είναι μια αρκετά καλή εξέταση μιας και γίνεται σε πραγματικό χρόνο, δηλαδή μπορεί να αναδείξει την πρόσκρουση με τις κατάλληλες κινήσεις του ισχίου (υπέρηχος και κροτούν ισχίο). Η πραγματοποίηση ενός υπερηχογραγφικόυ ελέγχου είναι εφικτή στο Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας, μιας και είναι εξοπλισμένο με υπέρηχο μαλακών μορίων. Τέλος η μαγνητική τομογραφία είναι χρήσιμη στο να δώσει πληροφορίες για την προέλευση του προβλήματος σε περιπτώσεις που υπάρχει αδυναμία εντόπισης με τις παραπάνω τεχνικές.
Θεραπεία:
Οι περισσότεροι ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο του κροτούντος ισχίου δεν αναζητούν ιατρική συμβουλή μιας και το μόνο σύμπτωμα τους είναι το αίσθημα του κρότου, το οποίο σε κάποιες περιπτώσεις υποχωρεί. Σε κάποιους όμως ασθενείς συνυπάρχει πόνος και δυσκολία στις καθημερινές οι στις αθλητικές δραστηριότητες. Οι ασθενείς αυτοί θα αναζητήσουν ιατρική φροντίδα.
Η Θεραπεία και αποκατάσταση του συνδρόμου του κροτούντος ισχίου επικεντρώνεται:
- Στην απελευθέρωση της τάσης των μυών
- Την διόρθωση τυχόν μυϊκών ανισορροπιών ή εμβιομηχανικών παραγόντων που μπορεί να προδιαθέτουν στην παρουσίαση του συνδρόμου.
- Διόρθωση τυχόν λαθών στην τεχνική του τρεξίματος.
- Σωστός και εξορθολογισμένος όγκος προπόνησης και σταδιακή αύξηση αυτού.
- Αλλαγή και χρήση κατάλληλων υποδημάτων ή και πελμάτων υποστήριξης της ποδικής καμάρας.
Πρώτη προτεραιότητα είναι η μείωση του πόνου, και στη συνέχεια, η βελτίωση της διατασημότητας και της μυικής ενδυνάμωσης των γύρω μυών πριν από την επιστροφή στην πλήρη αθλητική δραστηριότητα.
Μείωση του πόνου:
- Αποχή ή τροποποίηση των δραστηριοτήτων που παράγουν πόνο.
- Αντιφλεγμονώδη (arcoxia, brufen, voltaren, xefo, κτλ) στις πρώτες μέρες του τραυματισμού.
- Ψυχρά επιθέματα ( εφαρμόζεται για περίπου 20 λεπτά τρεις φορές την ημέρα) για τις πρώτες 72 ώρες και μετά εναλλάξ με ζεστά επιθέματα.
- Διατάσεις, μόνο αν το επιτρέπει ο πόνος ή έως εκεί που επιτρέπει ο πόνος (διατάσεις για περίπου 20 δευτερόλεπτα σε ομάδες των 2 έως 3, επανάληψη τουλάχιστον 3 φορές την ημέρα.)
- Φ/θ με ρεύμα ίσως βοηθά σε αυτό το στάδιο.
- Τοπική έγχυση κορτιζονούχου σκευάσματος ή ακόμα και έγχυση βιολογικών σκευασμάτων σε μη ύφεση των συμπτωμάτων, ιδίως σε περιπτώσεις όπου συνυπάρχει και ορογόνος θυλακίτιδα του μείζονα τροχαντήρα.
Τα παραπάνω αποτελούν την συντηρητική αντιμετώπιση για το κροτούν ισχίο. Πρέπει να είναι η πρώτη γραμμή θεραπείας για το επώδυνο κροτούν ισχίο με διάρκεια μέχρι και έξι (6) μήνες. Η φυσιοθεραπεία με έλξεις και ασκήσεις βελτίωσης της κινητικότητας της περιοχής είναι πολύ χρήσιμη σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα εμμένουν και επηρεάζουν και την καθημερινότητα του ασθενούς.
Στους αθλητές με κροτούν ισχίο θα πρέπει να γίνει μια λεπτομερής καταγραφή του προγράμματος εκγύμνασης. Σε περίπτωση που υπάρχει απότομη αύξηση του όγκου των προπονήσεων, θα πρέπει αυτό να αναπροσαρμοστεί. Ακόμα να γίνει αλλαγή και στο έδαφος που γίνονται οι προπονήσεις για ένα χρονικό διάστημα (χρήση μαλακού εδάφους). Επειδή μερικές φορές το πρόβλημα αφορά το “εσωτερικό” ισχίο του αθλητή που τρέχει σε κυκλικές διαδρομές (πχ στίβος) καλό είναι να γίνεται αλλαγή της φοράς σε τακτά διαστήματα. Τέλος πολύ σημαντική είναι η διόρθωση λαθών στην τεχνική που μπορεί να έχουν οδηγήσει στην εμφάνιση του κροτούντος ισχίου. Αυτό είναι κομμάτι του γυμναστή σε συνεργασία με ένα καταρτισμένο φυσιοθεραπευτή.
Αρκετές φορές η εκδήλωση του κροτούντος ισχίου έχει να κάνει με τις μυικές ανισορροπίες που εμφανίζουν οι αθλητές και κυρίως οι ερασιτέχνες δρομείς. Το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας μετά από την αναλυτική κλινική εξέταση θα επισημάνει ποιες μυικές ομάδες είναι “πίσω” και απαιτούν ενδυνάμωση. Με βάση τα ευρήματα θα καταρτιστεί ένα αναλυτικό πρόγραμμα με ασκήσεις μυικής ενδυνάμωσης στα “θέλω” του κάθε αθλητή. Το ασκησιολόγιο θα είναι ένα πλάνο πάνω στο οποίο θα χτιστεί η μυική ενδυνάμωση του αθλητή – δρομέα. Τα αποτελέσματα δεν θα είναι άμεσα αλλά θα εμφανιστούν σε βάθος χρόνου ως καλύτερη δρομικότητα του αθλητή και καλύτερο “στήσιμο” εν κινήσει. Επιπλέον το ασκησιολόγιο για το κροτούν ισχίο θα περιλαμβάνει και διατάσεις για τους μύες που ενοχοποιούνται για το κροτούν ισχίο, όπως ο τείνων την λαγονοκνημιαία ταινία, ο λαγονοψωΐτης, ο ορθός μηριαίος. Με την εφαρμογή των διατατικών ασκήσεων στοχεύουμε στην χαλάρωση και την αναστροφή της βράχυνσης των παραπάνω μυών ,που είναι πιθανό να αποτελούν την αιτία του κροτούντος ισχίου.
Η χειρουργική αντιμετώπιση του κροτούντος ισχίου έχει θέση σε ανθιστάμενες περιπτώσεις, πέραν του 6μήνου συντηρητικής αντιμετώπισης. Στο εξωτερικό κροτούν ισχίο γίνεται χειρουργική αφαίρεση του θυλάκου και μια Ζ πλαστική επιμήκυνση της Λαγονοκνημιαίας ταινίας.
Στο εσωτερικό κροτούν ισχίο γίνεται απελευθέρωση του τένοντα του λαγονοψωΐτη.
Στις περιπτώσεις που το κροτούν ισχίο προέρχεται από παθολογία μέσα από την άρθρωση τότε η αρθροσκοπική απομάκρυνση ελευθέρων τεμαχίων και η ομαλοποίηση του επιχείλιου χόνδρου ή του αρθρικού χόνδρου είναι η ενδεδειγμένη χειρουργική παρέμβαση.
Κλείνοντας να υπενθυμίσω ότι το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας και εγώ προσωπικά μέσω του www.patrasortho.gr θα χαρώ να απαντήσω σε τυχόν απορίες σχετικά με το σύνδρομο του κροτούντος ισχίου (snapping hip), να σας υποδεχτώ στον χώρο μου, να σας εξετάσω, και τέλος να σας προτείνω την κατάλληλη για εσάς θεραπεία πάντα με γνώμονα τις κατευθυντήριες οδηγίες της διεθνούς βιβλιογραφίας (Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας και κροτούν ισχίο).
Δημήτρης Αθ. Παναγιωτόπουλος MD, Msc, PHD(c).
Xειρουργός Ορθοπαιδικός