Γενικά.
Το σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας αποτελεί έναν τραυματισμό υπέρχρησης. Είναι γνωστό και ως “γόνατο του δρομέα” είναι μια αρκετά συχνή πάθηση στους αθλητές. Είναι το δεύτερο πιο συχνό πρόβλημα των δρομέων και αντιστοιχεί στο 12% των κακώσεων που παρουσιάζουν οι δρομείς (δρομείς και σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας) και αφορά το γόνατο. Τα συχνότερο σύμπτωμα του είναι ο πόνος στην έξω επιφάνεια του γόνατος.
Ανατομία.
Η λαγονοκνημιαία ταινία είναι μία πάχυνση της περιτονίας που περιβάλλει τους μύες του μηρού και αποτελείται από πυκνό συνδετικό ιστό. Εκφύεται ψηλά από την λεκάνη, πάνω από το ισχίο (από το φύμα της λαγόνιας ακρολοφίας), δίνοντας την επιφάνεια για την πρόσφυση για τον τείνοντα την πλατεία περιτονία και τον μεγάλο γλουτιαίο μυ. Εκτείνεται σε όλο το μήκος του μηρού, στην έξω πλάγια επιφάνεια και τελικά καταφύεται στο πλάγιο φύμα της κνήμης [φύμα του Gerdy] και πλησίον της κεφαλής της περόνης . Ένας ορογόνος θύλακας βρίσκεται στη σύνδεση αυτή, διευκολύνοντας την κίνηση της λαγονοκνημιαίας ταινίας πάνω στην οστική προεξοχή του μηριαίου κονδύλου. Η πρωταρχική λειτουργία της λαγονοκνημιαίας ταινίας είναι να παρέχει στατική ισορροπία κατά την έκταση στην πλάγια επιφάνεια του γόνατος όταν βρισκόμαστε σε όρθια θέση. Όταν το γόνατο είναι σε κάμψη, με γωνία μεγαλύτερη από 30 μοίρες, η λαγονοκνημιαία ταινία μετατοπίζεται ραχιαία πίσω από τον πλάγιο επικόνδυλο . Κατά τη διάρκεια τώρα της έκτασης του γόνατος, η ταινία μετακινείται πρόσθια, μπροστά από τον πλάγιο μηριαίο επικόνδυλο. Αυτή η επαναλαμβανόμενη κίνηση οδηγεί στον ερεθισμό και σε μικρορήξεις μέσα στη λαγονοκνημιαία ταινία , στον ορογόνο θύλακα και στο περιόστεο του έξω μηριαίου κονδύλου προκαλώντας τα συμπτώματα που βασανίζουν τον δρομέα.
Αιτιολογία
Η αιτιολογία του συνδρόμου αυτού είναι πολυπαραγοντική. Στην πραγματικότητα ο τραυματισμός αυτός είναι τραυματισμός από υπέρχρηση και η κύρια αιτία για την εμφάνιση του είναι τα λάθη προπόνησης αλλά και ο ανεξέλεγκτα μεγάλος όγκος προπόνησης. Οι ξαφνικές αλλαγές στις επιφάνειες τρεξίματος (από μαλακή σε σκληρή, από επίπεδη σε ανηφόρα ή κατηφόρα), στην ταχύτητα, στην απόσταση, δεν δίνουν την δυνατότητα στο σώμα να επουλώσει τους μικροτραυματισμούς που συμβαίνουν στην προπόνηση. Άλλοι παράγοντες που αναφέρονται συχνά είναι οι εξής :
- Μυικές ανισορροπίες και αδυναμία των μυών του ισχίου και ιδίως του μέσου γλουτιαίου
- Ο υπερπρηνισμός του άκρου ποδός που οδηγεί σε έσω στροφή της κνήμης με αποτέλεσμα την αύξηση της τάσης στην λαγονοκνημιαία ταινία
- Η προϋπάρχουσα πάχυνση ή σκλήρυνση της λαγονοκνημιαίας ταινίας
- Η ανισοσκελία.
- Ραιβά γόνατα (λόγω της ραιβογονίας αυξάνεται η τάση πάνω στην λαγονοκνημιαία ταινία και έτσι γίνεται πιο επιρρεπής σε τραυματισμό.
- Λάθος ή πολυχρισημοποιημένα υποδήματα (αλλάζουν τον τρόπο που πατά το κάτω άκρο με αποτέλεσμα την αλλαγή της θέσης του γόνατος και του ισχίου στο χώρο με τέτοιο τρόπο που οδηγεί στην αύξηση της τάσης της λαγονοκνημιαίας ταινίας).
- Τρέξιμο μεγάλων αποστάσεων.
- Λάθος τεχνική κατά το τρέξιμο (Διασταύρωση των ποδιών κατά το τρέξιμο)
- Ποδηλασία
- Ισχνός σωματότυπος
Κλινική εικόνα.
Το κύριο σύμπτωμα στο σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας είναι ο πόνος στην έξω επιφάνεια του γόνατος, 1-2 εκ. κοντά στην εξωτερική γραμμή της άρθρωσης και ενδέχεται όμως να ακτινοβολεί και στο ισχίο. Αρχικά, ο πόνος μπορεί να είναι διάχυτος αλλά όσο περνάει ο χρόνος και με τη συνέχιση της δραστηριότητας μπορεί να γίνει εντοπισμένος και οξύς γύρω από τον έξω επικόνδυλο. Τυπικά, στα αρχικά στάδια ο πόνος εμφανίζεται μετά το πέρας του τρεξίματος ή μετά από αρκετά λεπτά κατά τη διάρκεια του τρεξίματος. Σε πιο προχωρημένα στάδια ο πόνος ξεκινάει από την αρχή και μπορεί να υπάρχει και στην ανάπαυση. Συχνά οι ασθενείς παραπονούνται ότι ο πόνος επιδεινώνεται όταν τρέχουν σε κατηφόρα ή ύστερα από παρατεταμένη παραμονή στην καθιστή θέση. Ο ασθενής ή ο δρομέας αναφέρει ότι έχει εντοπίσει ένα ακριβές σημείο στο οποίο η πίεση προκαλεί έντονο άλγος και πολλές φορές συνοδεύεται από έναν ακουστό ήχο (κριγμό), είτε κατά την πίεση σε θέση ηρεμίας είτε κατά την κίνηση του γόνατος από την κάμψη στην έκταση και αντίστροφα.
Διάγνωση.
Η διάγνωση του συνδρόμου γίνεται με την λήψη ενός καλού και λεπτομερούς ιστορικού και της κλινικής εξέτασης του ασθενούς. Κατά την φυσική εξέταση θα δοθεί έμφαση στον εντοπισμό ευρημάτων όπως:
- Ευαισθησία στην περιοχή του έξω μηριαίου επικόνδυλου.
- Διαφορές στην μυϊκή ισχύ των απαγωγών καμπτήρων και εκτεινόντων του ισχίου.
- Αυξημένη τάση στη λαγονοκνημιαία ταινία με ειδικό τεστ (Ober’s test).
- Σημεία μυικού σπασμού (trigger points) στον μέσο γλουτιαίο, τον έξω πλατύ και το δικέφαλο μηριαίο.
- Υπερπρηνισμός του άκρου ποδός .
- Τυχόν ανισοσκελία.
Η διάγνωση μπορεί να επιβεβαιωθεί με απεικόνιση της περιοχής είτε με την βοήθεια υπερήχου μιας και στο Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας υπάρχει αυτή η δυνατότητα, ή ακόμα και με την πραγματοποίηση μαγνητικής τομογραφίας, η οποία ως πολύ ακριβή εξέταση δεν αποτελεί την πρώτη επιλογή για την επιβεβαίωση της διάγνωσης του συνδρόμου.
Θεραπεία:
Η θεραπεία του συνδρόμου της Λαγονοκνημιαίας ταινίας είναι κατά κανόνα συντηρητική. Το πρώτο βήμα αντιμετώπισης είναι φυσικά η διάγνωσή της. Το επόμενο είναι η εφαρμογή μιας σειράς μέτρων που αποσκοπούν στο μετριασμό των ενοχλημάτων και την υποχώρηση της φλεγμονής.
Όπως αναφέρθηκε ήδη, το σύνδρομο της Λαγονοκνημιαίας ταινίας είναι αποτέλεσμα υπερφόρτισης της περιοχής, κατατάσσεται συνεπώς στα σύνδρομα υπέρχησης. Η συντηρητική θεραπεία του συνδρόμου της Λαγονοκνημιαίας ταινίας έχει ως στόχους καταρχήν, την άμεση ανακούφιση του ασθενή από τον πόνο και στην συνέχεια την αποτροπή της υποτροπής με ένα φυσιοθεραπευτικό ασκησιολόγιο.
Περιορισμός δραστηριότητας: Αρχικά θα πρέπει να περιοριστούν λίγο οι δραστηριότητες του ασθενούς που ερεθίζουν την περιοχή (τρέξιμο, προπόνηση, πίεση πάνω στην επώδυνη περιοχή). Αν συνεχίσει κανείς το τρέξιμο το πιο πιθανό είναι ότι θα επιδεινωθεί!!! Μερικές φορές, σε έντονη συμπτωματολογία είναι αναγκαία η χρήση βακτηριών. Χρήσιμη αποδεικνύεται η προσωρινή ενασχόληση με το κολύμπι για διατήρηση της φυσικής κατάστασης του αθλητή σε καλά επίπεδα.
Παγοθεραπεία: είναι απαραίτητη στην οξεία φάση και θα πρέπει να γίνεται κάθε 2 με 3 ώρες την ημέρα και με διάρκεια 20 λεπτών περίπου. Σε χρόνιες καταστάσεις η εναλλαγή ζεστού με κρύο έχει καλύτερα αποτελέσματα.
Από του στόματος Αντιφλεγμονώδη αγωγή: Για την οξεία φάση είναι χρήσιμη η λήψη αντιφλεγμονοδών για ένα διάστημα 5-7 ημερών, προκειμένου να έχουμε μείωση του πόνου και βελτίωση της κινητικότητας του ασθενούς.
Τοπική έγχυση κορτικοστεροειδών στο σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας: Οι τοπικές ενέσεις κορτιζόνης με αναισθητικό (λιδοκαΐνη) είναι αποτελεσματικές για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στην θεραπεία με αντιφλεγμονώδη, αποφόρτιση και παγοθεραπεία. Η έγχυση στο Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας γίνεται υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση για βέλτιστο αποτέλεσμα.
Βιολογικές θεραπείες. Σε καταστάσεις που επιμένουν, θέση έχουν και οι σύγχρονες βιολογικές θεραπείες με το Πλάσμα Πλούσιο σε Αιμοπετάλια (PRP και σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας). Η θεραπεία αυτή χρησιμοποιεί αυτόλογα κύτταρα του οργανισμού που περιέχουν αυξητικούς παράγοντες προκειμένου ο οργανισμός να αυτοθεραπευτεί.
Φυσιοθεραπεία και σύνδρομο λαγονοκνημιαίας ταινίας. Μόλις ο ασθενής απαλλαχθεί από τους έντονους πόνους τότε μπορεί να ακολουθήσει ένα κύκλο συνεδριών φυσιοθεραπείας για την καλύτερη αποκατάσταση του προβλήματος.
Χειρουργική αντιμετώπιση συνδρόμου λαγονοκνημιαίας ταινίας. Για τους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται θετικά στην συντηρητική αντιμετώπιση , η χειρουργική αντιμετώπιση κρίνεται αναγκαία .Η πιο συνηθισμένη προσέγγιση θεωρείται η απελευθέρωση 2 cm του οπισθίου τμήματος της ταινίας , στο σημείο που αυτή περνάει πάνω από τον έξω μηριαίο επικόνδυλο .
Ασκησιολόγιο για αποκατάσταση του συνδρόμου της λαγονοκνημιαίας ταινίας.
Αφού τα συμπτώματα έχουν υποχωρήσει σε βαθμό που ο ασθενής (αθλητής ή όχι) μπορεί να περπατά χωρίς πόνο, είναι η καλύτερη στιγμή για να αρχίσει η εκτέλεση του ασκησιολογίου. Από το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας θα λάβετε ένα συγκεκριμένο ασκησιολόγιο που αποσκοπεί στην βελτίωση της ευκαμψίας μυών και μαλακών μορίων και στην ενδυνάμωση των μυών της περιοχής γύρω από την λαγονοκνημιαία ταινία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επανέλθει η μυική ισορροπία των μυών της περιοχής του μηρού και του γλουτού που είναι απαραίτητη για την φυσιολογική κίνηση της λαγονοκνημιαίας ταινίας
Πολύ ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο της Λαγονοκνημιαίας ταινίας, παρουσιάζουν δυσκαμψία στην άρθρωση του ισχίου και περιορισμό της κίνησης. Με το ασκησιολόγιο αυτό γίνεται προσπάθεια αύξησης της ελαστικότητας και του εύρους κίνησης.
Στόχος του ασκησιολογίου είναι η διάταση της Λαγονοκνημιαίας ταινίας, και του τείνοντα την πλατιά περιτονία μυός. Επίσης η διάταση τυχόν ρικνωμένων μυών, όπως οι γλουτιαίοι, οι οπίσθιοι μηριαίοι, ο τετρακέφαλος και ο απιοειδής. Τέλος δίνεται έμφαση και στην ενδυνάμωση των απαγωγών του ισχίου (ιδίως του μέσου γλουτιαίου), των έξω στροφέων, των εκτεινόντων, καθώς και των μυών του πυρήνα του κορμού (κοιλιακοί και ραχιαίοι), προκειμένου να βελτιωθεί ο έλεγχος της λεκάνης και συνεπώς να βελτιωθεί η βάδιση, διαταραχές της οποίας φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση της πάθησης. Ένα τέτοιο ασκησιολόγιο θα σας δοθεί από το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας, το οποίο θα είναι εξατομικευμένο με βάση τις μυικές ανισορροπίες που θα προκύψουν από την φυσική εξέταση καθώς και με βάση ποιες μυικές ομάδες παρουσιάζουν αυξημένη δυσκαμψία. Με την εφαρμογή αυτού του ασκησιολογίου θα επιτευχθεί η ίαση καθώς και πρόληψη για να μην ξαναβιώσει ο ασθενής άλλο παρόμοιο επεισόδιο.
Πότε μπορώ να επιστρέψω στις καθημερινές και αθλητικές μου δραστηριότητες?
Ο σκοπός της αποκατάστασης είναι η ταχύτερη και ασφαλέστερη επιστροφή σας στις καθημερινές και αθλητικές σας δραστηριότητες. Αν επιστρέψεις νωρίτερα απ’ότι πρέπει πιθανόν να επιδεινωθεί ο τραυματισμός και να οδηγηθείς σε μόνιμη ενόχληση. Ο γενικός κανόνας πάντως λέει ότι όσο πιο χρόνιος είναι ο τραυματισμός και όσο πιο πολύ καθυστέρησε η έναρξη των θεραπειών τόσο περισσότερος χρόνος απαιτείται για την ίασή του. Μπορείς να επιστρέψεις με ασφάλεια στις αθλητικές και καθημερινές σου δραστηριότητες εαν ξεκινώντας από την αρχή της λίστας και πηγαίνοντας προς το τέλος καθένα από τα παρακάτω είναι αλήθεια:
- Έχετε πλήρη τροχιά κίνησης στο τραυματισμένο πόδι συγκρίνοντάς το με το υγιές.
- Έχετε την ίδια δύναμη στο τραυματισμένο πόδι όταν το συγκρίνετε με το υγιές.
- Τρέχετε σε ευθεία χωρίς να αισθάνεστε ενόχληση.
- Κάνετε σπριντ σε ευθεία χωρίς να αισθάνεστε ενόχληση.
- Μπορείτε να κάνετε αλλαγές κατεύθυνσης στην αρχή τρέχοντας αργά και μετά κάνοντας σπριντ.
- Μπορείτε να κάνετε το «figure of 8» τεστ στην αρχή τρέχοντας αργά και μετά κάνοντας σπριντ.
- Κάνετε κατακόρυφο άλμα προς τα πάνω στην αρχή με τα δύο πόδια ενώ μετά με το τραυματισμένο πόδι μόνο και δεν έχετε ενόχληση.
Πρόληψη.
- Αποφυγή τρεξίματος σε ανισόπεδες επιφάνειες ,καθώς το κάτω πόδι θα έχει μεγάλες πιθανότητες για ανάπτυξη συνδρόμου τριβής.
- Αποφυγή επαναλαμβανόμενου τρεξίματος σε κατηφόρες , εξαιτίας του ότι στο κατηφορικό τρέξιμο καταπονείται ο τετρακέφαλος , ο οποίος είναι ο κύριος σταθεροποιός μυς του γόνατος . Η επαναλαμβανόμενη κάμψη και έκταση στο γόνατο , σε συνδυασμό με αυξημένη τάση στη λαγονοκνημιαία ταινία , προδιαθέτει ένα δρομέα να αναπτύξει σύνδρομο τριβής.
- Προοδευτική αύξηση της ποσότητας της προπόνησης
- Αλλαγή των αθλητικών παπουτσιών, κάθε 500-700 χιλιόμετρα, περίπου κάθε 5-6 μήνες , εξαιτίας του ότι χάνουν το 40% της απορρόφησης των κραδασμών.
- Χρησιμοποίηση ενός ορθωτικού ένθετου υποδήματος σε περίπτωση που ο αθλητής έχει πλατυποδία, υπερπρηνισμό του άκρου ποδός ή ανισοσκελία.
- Διατάσεις και πάγο μετά από το τρέξιμο για 10 λεπτά στην εξωτερική μεριά του γόνατος Αύξηση της μυικής δύναμης των μυών της περιοχής με έμφαση στην σταθεροποίηση της άρθρωσης του γόνατος και των μυών που σταθεροποιούν την λεκάνη ( μέσος γλουτιαίος). Το τελευταίο θα γίνει με την χρήση του ασκησιολογίου που θα λάβετε από το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας.
Κλείνοντας να υπενθυμίσω ότι το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας και εγώ προσωπικά μέσω του www.patrasortho.gr θα χαρώ να απαντήσω σε τυχόν απορίες σχετικά με το σύνδρομο της Λαγονοκνημιαίας Ταινίας, να σας υποδεχτώ στον χώρο μου, να σας εξετάσω, και τέλος να σας προτείνω την κατάλληλη για εσάς θεραπεία πάντα με γνώμονα τις κατευθυντήριες οδηγίες της διεθνούς βιβλιογραφίας.
Δημήτρης Αθ. Παναγιωτόπουλος MD, Msc, PHD(c).
Xειρουργός Ορθοπαιδικός