Πόνος στον αυχένα – Αυχεναλγία – Αυχενικό Σύνδρομο.

Γενικά.

Ο πόνος στον αυχένα και τα συνοδά συμπτώματα είναι πολύ συχνό πρόβλημα στο γενικό πληθυσμό. Σύμφωνα με μελέτες αυχεναλγία εμφανίζει 1 στους 10 ανθρώπους όλων των ηλικιών.

Στον γενικό πληθυσμό είναι πολύ διαδεδομένος ο όρος ‘’Αυχενικό Σύνδρομο’’. Θα πρέπει να τονιστεί ότι το αυχενικό σύνδρομο δεν είναι μια πάθηση, αλλά αποτελεί έναν όρο για να περιγράψει μια ομάδα συμπτωμάτων από τον αυχένα, πού περιλαμβάνει;

• Την Αυχεναλγία (πόνος στον αυχένα).
• Την Δυσκαμψία (δυσκολία στις κινήσεις).
• Την αντανάκλαση στη ράχη και τα άνω άκρα (Αυχενική Ριζοπάθεια).
• Την Καρηβαρία (“βαρύ κεφάλι”, ή “κεφάλι κουρκούτι”).
• Την Ζάλη, την Αστάθεια και τον Πονοκέφαλο (Αυχενογενής ζάλη και πονοκέφαλος).
• Και τέλος την Αυχενική Μυελοπάθεια με συμπτώματα από χέρια και πόδια.

Θα πρέπει να τονιστεί ότι όλες οι καταστάσεις πόνου στον αυχένα, οποιασδήποτε αιτίας, συνδυάζονται αρκετά συχνά με το άγχος που βιώνει το άτομο που παρουσιάζει την αυχεναλγία. Οι γυναίκες εμφανίζουν πολύ πιο συχνά αυχεναλγία (2-4 φορές συχνότερα των ανδρών). Συχνά οι πάσχοντες από αυχενική ριζοπάθεια δεν πονούν στον αυχένα αλλά στον ώμο, γι αυτό παίζει πολύ μεγάλο ρόλο η φυσική εξέταση από τον ορθοπαιδικό Ιατρό. Σε διάφορες μελέτες φάνηκε ότι η Αυχεναλγία είναι το δεύτερο – στατιστικώς – αίτιο προσέλευσης στον ορθοπεδικό, μετά την οσφυαλγία. Στους 100 περίπου ασθενείς που απευθύνονται σε ορθοπεδικό, το 40% έχουν πρόβλημα οσφυαλγίας, το 20% έχουν πρόβλημα αυχεναλγίας και το υπόλοιπο 40% παρουσιάζει άλλες ορθοπαιδικές παθήσεις. Πάντως το συχνότερο αίτιο πόνου στον αυχένα είναι η κήλη μεσοσπονδύλιου δίσκου Α5-Α6. Σε άτομα 30 ετών, το 20% έχει ήδη δισκοκήλη, σε άτομα 50 ετών έχει δισκοκήλη το 90%, και από εκεί και πάνω έχουν σχεδόν όλοι. Το ευχάριστο είναι, ότι οι έχοντες κήλη αυχενικού μεσοσπονδύλιου δίσκου ή εκφυλιστικές αλλοιώσεις των δίσκων δεν πονούν όλοι, ή έστω δεν πονούν όλες τις μέρες του έτους .

Ανατομία αυχενικής μοίρας σπονδυλικής στήλης.

Ο αυχένας μας, περιέχει την αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Αποτελείται από 7 σπονδύλους οι οποίοι προστατεύουν το νωτιαίο μυελό, στηρίζουν το κεφάλι και επιτρέπουν την μεγάλη ευκινησία στην περιοχή αυτή. Ο πρώτος αυχενικός σπόνδυλος ονομάζεται Άτλας (ή Α1) και έχει σχήμα δακτυλιδιού. Ο δεύτερος ονομάζεται άξονας (ή Α2) και μοιάζει με άξονα ο οποίος επεκτείνεται προς τα πάνω και εισέρχεται σε μια ειδική θέση του άτλαντα.

Ο Άτλας μαζί με τον άξονα επιτρέπουν στο κεφάλι να στρίβει και να κάνει κάμψη και έκταση, και μαζί είναι υπεύθυνοι για το 50% σχεδόν της κινητικότητας του αυχένα. Οι άλλοι αυχενικοί σπόνδυλοι, από τον Α3 έως τον Α7 δεν έχουν κάποια ιδιαίτερα ανατομικά χαρακτηριστικά στην ανατομία και είναι υπεύθυνοι για το υπόλοιπο 50% της κινητικότητας της αυχενικής μοίρας της Σ.Σ. Μεταξύ των σπονδύλων υπάρχουν ελαστικές κατασκευές (Μεσοσπονδύλιοι Δίσκοι) που επιτρέπουν στους σπονδύλους να κινηθούν, ενώ ενεργούν ως ελατήρια και αμορτισέρ. Οστεώδης κατασκευές (αρθρώσεις) διατηρούν τους σπονδύλους σε στενή επαφή μεταξύ τους. Οι επιφάνειες επαφής των αρθρώσεων έχουν ένα στρώμα χόνδρου, που τους επιτρέπει να διατηρούν μικρό εύρος κίνησης. Τα νεύρα που ελέγχουν τη περιοχή του λαιμού, του αυχένα, των ώμων και τα χέρια διέρχονται μέσω των μεσοσπονδύλιων τρημάτων που βρίσκεται μεταξύ γειτονικών σπονδύλων. Υπάρχουν επίσης τρήματα και στην πλάγια επιφάνεια των σπονδύλων μέσα από τα οποία διέρχεται μια αρτηρία που οδηγεί προς τον εγκέφαλο και ονομάζεται σπονδυλική αρτηρία. Επιπλέον, οι σπόνδυλοι συνδέονται μεταξύ τους με ένα ισχυρό σύστημα συνδέσμων. Οι μύες συνδέονται με διάφορα σημεία κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης ελέγχοντας τόσο την ακούσια σταθεροποίηση του κορμού και του αυχένα, όσο και την ενεργή, συνειδητή κίνηση . Μια κανονική, ακέραια αυχενική μοίρα επιτρέπει ένα ευρύ φάσμα κίνησης – εκ περιτροπής στην αριστερά και δεξιά πλευρά, κάμψη προς τα εμπρός και προς τις πλευρές, και το τέντωμα προς τα πίσω. Επειδή είναι πολλά τα οστά, οι σύνδεσμοι, σε ένα τέτοιο μικρό χώρο και λόγω του μεγάλου αριθμού και της έντασης των κινήσεων που γίνονται στην περιοχή, η αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης είναι επιρρεπής σε μεγάλη και πρόωρη φθορά.

Ποιες είναι οι αιτίες της αυχεναλγίας;

Οι πιο συχνές αιτίες πόνου στον αυχένα έχουν να κάνουν με την ΄΄μηχανική΄΄ αποσταθεροποίηση της περιοχής του αυχένα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν:

• Κακώσεις και η κόπωση των μαλακών μορίων (μύες και σύνδεσμοι). Εδώ ανήκουν οι γνωστές σε όλους ΄΄ψύξεις’’του αυχένα και το ραιβόκρανο, που είναι καταστάσεις που έχει βιώσει σχεδόν όλος ο ενήλικας πληθυσμός σε κάποια στιγμή της ζωής του (ως αποτέλεσμα κακής στάσης του σώματος κατά την εργασία για παράδειγμα). Επιπλέον όλες οι τραυματικές κακώσεις της περιοχής του αυχένα, όπως για παράδειγμα η κάκωση δίκην μαστιγίου μετά από ‘’τρακάρισμα’’, καθώς και τα κατάγματα των αυχενικών σπονδύλων. Πρόκειται βέβαια για πιο σοβαρά και οξεία περιστατικά που χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης.

• Κήλες των αυχενικών μεσοσπονδύλιων δίσκων. Πολύ συχνά αυτές συνοδεύονται και από συμπτώματα που αφορούν τα χέρια (μουδιάσματα, αδυναμία κτλ).

• Οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.

• Σπονδυλολίσθηση (μετατόπιση ενός σπονδύλου πιο μπροστά σε σχέση με τον γειτονικό του).

• Στένωση του σπονδυλικού σωλήνα είτε κήλης, είτε οστεοφύτων είτε σκλήρυνσης του οπίσθιου επιμήκους συνδέσμου.

• Οστεοπόρωση με την παρουσία οστεοπορωτικού κατάγματος.

Άλλα αίτια πόνου στον αυχένα είναι και τα ρευματικά νοσήματα που επηρεάζουν την αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Τέτοια νοσήματα είναι:

• Η Ρευματοειδής αρθρίτιδα.
• Η Αγκυλοποιητική σπονδυλίτιδα.
• Ρευματική πολυμυαλγία.
• Πολυμυοσίτιδα – Δερματομυοσίτιδα.

Δεν θα πρέπει να διαφύγουν της διαφοροδιάγνωσης και μικροβιακές λοιμώξεις της αυχενικής μοίρα καθώς και όγκοι. Το κάθε ένα από αυτά εκτός από πόνο συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, όπως ο πυρετός στην περίπτωση της λοίμωξης ή η απώλεια βάρους και η βραχνάδα στην περίπτωση ενός όγκου.

Από όλα τα παραπάνω αίτια της αυχεναλγίας πάντως, τα συνηθέστερα είναι τα λεγόμενα “μηχανικά”.

Συμπτωματολογία.

Τα συμπτώματα μπορεί να προέρχονται από:

• Μόνο τον Αυχένα: πόνος στο αυχένα, αίσθημα βάρους, δυσκολία στις στροφές,
• Από το κεφάλι: πονοκέφαλος, ζάλη, δυσκολία να κρατηθεί το κεφάλι σε όρθια θέση,
• Από τους ώμους: Πόνος, δυσκολία ανασήκωσης των ώμων, αίσθημα βάρους στις πλάτες.
• Από τα χέρια: μουδιάσματα στα χέρια, μυική αδυναμία (αδυναμία στα χέρια), πτώση αντικειμένων, πόνος που φτάνει μέχρι τα δάκτυλα.
• Στην αυχενική μυελοπάθεια έχουμε και συμπτώματα από τα πόδια, όπως αστάθεια, το άτομα παραπατά και σκοντάφτει κ.α.

Διάγνωση:

Στο Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας με βάση το ιστορικό σας, την κλινική εξέταση και τον κατάλληλο, όταν χρειάζεται, απεικονιστικό έλεγχο της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης (συνήθως με ακτινογραφίες, μερικές φορές με αξονική ή μαγνητική τομογραφία και σπανιότερα με άλλες μεθόδους) θα τεθεί τη διάγνωση του αιτίου της αυχεναλγίας και θα καθοριστεί ανάλογα με αυτό η καταλληλότερη για εσάς θεραπευτική αντιμετώπιση με βάση πάντα την τρέχουσα διεθνή βιβλιογραφία.

Θεραπεία Αυχεναλγίας – Αυχενικού Συνδρόμου.

Αφού έχει τεθεί η διάγνωση και έχει αναγνωριστεί το αίτιο που προκαλεί τον πόνο στον αυχένα η θεραπεία έχει ως στόχο την ύφεση του πόνου και την λύση του μυόσπασμου που υπάρχει ως αποτέλεσμα του άλγους. Προς αυτήν την κατεύθυνση χορηγούνται.

• Απλά παυσίπονα τύπου Παρακεταμόλης (Depon, Panadol, Apotel, Lonarid) σε δόση έως και 4 gr ημερησίως σε ήπια αυχεναλγία.
• Αντιφλεγμονώδη και μυοχαλαρωτικά που θα πρέπει να δίνονται κατόπιν συνταγής ιατρού για περιπτώσεις έντονου άλγους και δυσκολίας στις κινήσεις του αυχένα.
• Τοποθέτηση θερμών επιθεμάτων ή αλοιφών (όχι και τόσο αποτελεσματικές σε έντονα συμπτώματα) βοηθούν την λύση του υπάρχοντος μυϊκού σπασμού και στην ύφεση του πόνου.
• Η χρήση του μαλακού κολάρου βοηθά στην χαλάρωση των μυών της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης. Συνεπώς η χρήση του είναι επικουρική στην ύφεση του πόνου και του μυόσπασμου. Θα πρέπει όμως οι χρήση του να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του θεράποντα (αρκετές ώρες την ημέρα για διάστημα λίγων ημερών). Αυτό γιατί η συνεχής χρήση του προκαλεί ατροφία των μυών που στηρίζουν τον αυχένα μας και συνεπώς φέρει το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιθυμητό.
• H Φυσικοθεραπεία στην αυχεναλγία (TENS, έλξεις, κινησιοθεραπεία και οι μαλάξεις) βοηθά στην πλήρη ύφεση των συμπτωμάτων προκειμένου ο ασθενής να επανέλθει στην πρότερη καθημερινή δραστηριότητα.

Το πιο σημαντικό στη θεραπεία του Αυχενικού Συνδρόμου είναι η διατήρηση ενός ικανοποιητικού εύρους κινήσεων του αυχένα, καθώς επίσης και η μυική ενδυνάμωση των μυών που ενέχονται στις κινήσεις της αυχενικής μοίρας στης σπονδυλικής στήλης, του κεφαλιού αλλά και των ώμων. Με αυτόν τον τρόπο ο ασθενής μπορεί να αποτρέψει ένα νέο επεισόδιο. Στο ορθοπαιδικό ιατρείο Πάτρας θα καταρτιστεί ένα ασκησιολόγιο με διατάσεις και ασκήσεις ενδυνάμωσης και θα σας δοθούν οδηγίες για το πώς και πότε είστε έτοιμοι να ξεκινήσετε την εκγύμναση.

Υπάρχει τρόπος να αποφευχθεί νέο επεισόδιο πόνου στον αυχένα;

Ακολουθώντας τις παρακάτω απλές συμβουλές στην καθημερινότητα σας και εκτελώντας το ασκησιολόγιο ενδυνάμωσης και διατάσεων έχετε πολλές πιθανότητες να μην ξαναεμφανίσετε επεισόδιο αυχεναλγίας, ή ακόμα και αν εμφανίσετε, τα συμπτώματα να είναι πολύ πιο ήπια.

• Βελτιώστε τη στάση σας στο γραφείο. Η πλάτη πρέπει να στηρίζεται επαρκώς. Η οθόνη του υπολογιστή πρέπει να είναι στο επίπεδο των ματιών σας.
• Στο γραφείο, και κυρίως αν δουλεύετε με υπολογιστή, τεντώστε τον αυχένα και κάνετε ασκήσεις χαλάρωσης κάθε ώρα.
• Εάν μιλάτε συνεχώς στο τηλέφωνο στο γραφείο, χρησιμοποιείτε headset (ακουστικά) έτσι ώστε να αποφεύγετε την ΄΄κακή΄΄ συνήθεια να κρατάτε το τηλέφωνο μεταξύ της κεφαλής και του ώμου σας.
• Διασφαλίστε ότι έχετε ένα σταθερό στρώμα και ένα μαξιλάρι που στηρίζει επαρκώς τον αυχένα σας
• Ακολουθείστε τακτική άσκηση για ενδυνάμωση των μυών του αυχένα
• Αποφύγετε να σηκώνετε βάρη
• Κάνετε διατατικές ασκήσεις για τον αυχένα και τον ανώτερο κορμό
• Αποφύγετε το λούσιμο των μαλλιών πριν κοιμηθείτε
• Αποφύγετε τις εναλλαγές κρύου – ζέστης στον αυχένα, π.χ. κρύος αέρας σε ιδρωμένο αυχένα.

Κλείνοντας να υπενθυμίσω ότι το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας και εγώ προσωπικά μέσω του www.patrasortho.gr θα χαρώ να απαντήσω σε τυχόν απορίες σχετικά με την παραπάνω πάθηση να σας υποδεχτώ στον χώρο μου, να σας εξετάσω, και τέλος να σας προτείνω την κατάλληλη για εσάς θεραπεία πάντα με γνώμονα τις κατευθυντήριες οδηγίες της διεθνούς βιβλιογραφίας.

Δημήτρης Αθ. Παναγιωτόπουλος MD, Msc, PHD(c).

Xειρουργός Ορθοπαιδικό