Πόνος στην Πτέρνα – Τενοντίτιδα/Τενοντοπάθεια Αχιλλείου.

Η τενοντίτιδα του Αχιλλείου είναι μια συχνή πάθηση που προκαλεί πόνο στην οπίσθια πλευρά του ποδιού κοντά στην φτέρνα. Ο Αχίλλειος τένοντας είναι ο μεγαλύτερος τένοντας του σώματος και αποτελείται από του τένοντες του γαστροκνήμιου και του υποκνημίδιου, μύες που αποτελούν το επιπολής οπίσθιο διαμέρισμα της κνήμης. Καταλήγει στην οπίσθια επιφάνεια της πτέρνας και η λειτουργία και η ακεραιότητα του είναι απαραίτητη για το περπάτημα, το τρέξιμο και το άλμα. Αν και ο Αχίλλειος είναι ικανός να αντέχει το έντονο στρες από το τρέξιμο και τα άλματα, εντούτοις είναι επιρρεπής φλεγμονή (τενοντίτιδα) μια κατάσταση που οφείλεται σε υπέρχηση και εκφύλιση του τένοντα.

Περιγραφή.

Η τενοντίτιδα είναι ουσιαστικά μια φλεγμονώδης κατάσταση στην οποία βρίσκεται ο τένοντας. Γενικώς η φλεγμονή είναι η φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε οποιαδήποτε κατάσταση τραυματισμού ή ασθένειας που εκδηλώνεται με πόνο, οίδημα (πρήξιμο), ερυθρότητα και τοπική αύξηση της θερμοκρασίας. Εντούτοις οι μελέτες έχουν αποδείξει ότι στον Αχίλλειο τένοντα δεν εκδηλώνεται αυτούσια η φλεγμονώδης διεργασία. Συνεπώς πιο σωστά θα πρέπει να χρησιμοποιείται ο όρος Τενοντοπάθεια του Αχιλλείου, αντί τις Τενοντίτιδας. Υπάρχουν δύο τύποι τενοντοπάθειας του Αχιλλείου ανάλογα με πιο τμήμα του νοσεί.

• Τενοντοπάθεια του κεντρικού τμήματος του τένοντα.

Σ ε αυτή την περίπτωση η παθολογία εντοπίζεται στην μεσότητα του τένοντα. Αυτό με το πέρας του χρόνου οδηγεί σε εκφύλιση των ινών του τένοντα, σε πάχυνση του και σε εξοίδηση. Αν η παραπάνω κατάσταση παραμείνει χωρίς θεραπεία τότε θα οδηγηθούμε σε ρήξη κάποιων από τις εκφυλισμένες ίνες και τελικά σε πλήρη ρήξη του τένοντα. Αυτός ο τύπος τενοντίτιδας επηρεάζει πιο συχνά νέα, δραστήρια άτομα.

 

 

• Τενοντοπάθεια της κατάφυσης του τένοντα.

Σ την περίπτωση αυτή η παθολογία εντοπίζεται στο σημείο όπου ο τένοντας ΄΄αγκυροβολεί΄΄ πάνω στην πτέρνα. Αυτός ο τύπος τενοντίτιδας μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες καθώς και σε μη δραστήρια άτομα.

 

 

 

Και στους δύο τύπους τενοντίτιδας οι κατεστραμμένες ίνες μπορεί να ασβεστοποιηθούν, οδηγώντας τελικά στην δημιουργία οστικών προεξοχών (οστεόφυτα). Τα οστεόφυτα είναι πιο συχνά στην τενοντίτιδα της κατάφυσης.

Αίτια.

Η αιτία είναι ο επαναλαμβανόμενος τραυματισμός του τένοντα, από οποιαδήποτε δραστηριότητα. Αυτό συμβαίνει όταν πιέζουμε τον εαυτό μας να ΄΄κάνει πάρα πολλά πράγματα σε σύντομο χρονικό διάστημα΄΄, δηλαδή δημιουργούμε καταστάσεις υπέρχησης. Σε αυτό συμβάλουν και άλλοι παράγοντες οι οποίοι είναι:

1. «Σφικτοί» γαστροκνημίοι
2. «Κοντοί» Αχίλλειοι τένοντες.
3. Συχνό τρέξιμο σε ανηφορική διαδρομή.
4. Αύξηση της αθλητικής δραστηριότητας σε συνδυασμό με ακατάλληλα παπούτσια.
5. Υπερπρηνισμός του άκρου πόδα, ο οποίος είναι ένα ανατομικό πρόβλημα όπου το πόδι βρίσκεται συνεχώς σε έσω στροφή και μειώνει την ποδική καμάρα τόσο στο απλό περπάτημα όσο και στο τρέξιμο.
6. Χρήση παπουτσιών με ψηλό τακούνι στην εργασία και μετά από αυτήν χρήση ΄΄φλάτ΄΄ αθλητικών παπουτσιών για άσκηση.

Συμπτώματα.

Τα πιο συχνά συμπτώματα της τενοντοπάθειας του Αχιλλείου είναι:

• Πόνος και δυσκαμψία κατά μήκος του Αχιλλείου, ιδίως το πρωί.
• Πόνος κατά μήκος του Αχιλλείου ή και πόνος στην φτέρνα που επιδεινώνεται με την δραστηριότητα.
• Πόνος κατά την ακροστασία στα δάκτυλα των ποδιών.
• Πόνος κατά τη διάταση του τένοντα.
• Μειωμένο εύρος της ραχιαίας κάμψης της ποδοκνημικής.
• Πόνος στην πτέρνα με το τρέξιμο.
• Έντονος πόνος την επόμενη μέρα μετά την άθληση/δραστηριότητα.
• Οίδημα (πρήξιμο) που είναι συνεχώς παρόν και χειροτερεύει την ημέρα της άθλησης/δραστηριότητας
• Πάχυνση του τένοντα.
• Οστική προεξοχή (οστεόφυτο) στην οπίσθια επιφάνεια της πτέρνας.

Μόλις συμβεί η ρήξη του Αχιλλείου τένοντα ο τραυματίας έχει την αίσθηση ότι κάποιος τον έχει κλωτσήσει ή ότι του έχει πετάξει μια πέτρα. Στην περίπτωση ολικής ρήξης του τένοντα ο τραυματίας είναι ανήμπορος να σηκώσει την πτέρνα του από όρθια θέση ή να σπρώξει τα δάκτυλα του πάσχοντος ποδιού προς τα κάτω από ύπτια θέση.

Διάγνωση.

Η διάγνωση της τενοντίτιδας γίνεται από την φυσική εξέταση και την λήψη του ιστορικού που διενεργεί ο ορθοπαιδικός γιατρός. Στην διάγνωση βοηθά ο υπέρηχος ο οποίος μπορεί να αναδείξει την εξοίδηση του τένοντα, την πάχυνση, την εκφύλιση καθώς και την ρήξη του τένοντα. Η μαγνητική τομογραφία, αν και δεν είναι απαραίτητη στην διάγνωση, εντούτοις μπορεί ναι φανεί χρήσιμη στον σχεδιασμό της θεραπείας και στην εκτίμησης του χρόνου αποθεραπείας.

Θεραπεία.

Οι περισσότερες περιπτώσεις θεραπεύονται συντηρητικά. Στόχος της θεραπείας στα πρώτα στάδια είναι η ανακούφιση του πόνου. Μόλις ο πόνος και τα υπόλοιπα συμπτώματα υφεθούν τότε ξεκινά το στάδιο της ενδυνάμωσης. Στο Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας ο ασθενής εξετάζεται ενδελεχώς και με βάση τις δραστηριότητες και το προφίλ του καταρτίζεται ένα πρόγραμμα αποκατάστασης με ασκήσεις και οδηγίες για την επιστροφή στις δραστηριότητες με ασφαλή τρόπο.

Άμεσα, με την εμφάνιση των συμπτωμάτων:

• Τοποθετήστε πάγο για 15-20 λεπτά κάθε 3-4 ώρες για τις πρώτες 2-3 ημέρες ή μέχρι να ελεγχθεί ο πόνος.
• Τοποθετήστε το πάσχον κάτω άκρο πάνω σε μαξιλάρι κάθε φορά που ξαπλώνετε.
• Ξεκινήστε τη λήψη αντιφλεγμονοδών φαρμάκων άμεσα και διακόψτε τα μόλις σας το πει ο γιατρός. Η χρήση κορτιζόνης δεν ενδεικνύεται στην τενοντοπάθεια του Αχίλλειου.
• Αποφεύγετε κινήσεις ή δραστηριότητες που να επιδεινώνουν τη φλεγμονή πχ αντί για τρέξιμο μπορείτε να κολυμπάτε σε πισίνα.
• Τοποθετήστε ανυψωτικό πτέρνας μέσα στα παπούτσια σας (και στα δύο).
• Χρήση Taping.
• Έναρξη συνεδριών φυσιοθεραπείας με στόχο την ταχύτερη αποκατάσταση.
• Σε περιπτώσεις που συνυπάρχει πρηνισμός στον άκρο πόδα αυτός θα πρέπει να αξιολογείται από τον ορθοπαιδικό και να διορθώνεται (αν είναι εφικτό) με την χρήση ένθετων.
• Κρουστικοί υπέρηχοι σε περίπτωση παρουσίας οστεοφύτου στην κατάφυση του Αχιλλείου.

Η χειρουργική αντιμετώπιση αποτελεί επιλογή σε ολική ρήξη του τένοντα, ακολουθούμενη στη συνέχεια ακινητοποίηση σε νάρθηκα 6-10 εβδομάδες και κατόπιν εντατική φυσικοθεραπεία. Επίσης αποτελεί θεραπευτική επιλογή σε τενοντοπάθειες στις οποίες ο πόνος και τα υπόλοιπα συμπτώματα δεν έχουν υποχωρήσει με την συντηρητική αντιμετώπιση μετά από 6 έως 9 μήνες. Το είδος της επέμβασης εξαρτάται από την εντόπιση και το βαθμό εκφύλισης του τένοντα.

• Χειρουργικός καθαρισμός (αφαίρεση του μέρος του τένοντα που εμφανίζει την παθολογία) σε βλάβη μικρότερη του 50% της μάζας του τένοντα. Σε περίπτωση που περιλαμβάνει την κατάφυση θα πρέπει να γίνει και απόξεση του οστού της πτέρνας εκεί που καταφύεται ο τένοντας.
• Χειρουργικός καθαρισμός και τενοντοματαφορά σε βλάβη πάνω από 50% της μάζας του τένοντα.
• Επιμήκυνση γαστροκνημίου σε περιπτώσεις ρικνών γαστροκνήμιων.

Πότε επιστρέφω στις αθλητικές μου δραστηριότητες?

Ο σκοπός της αποκατάστασης είναι η ταχύτερη και ασφαλέστερη επιστροφή σας στις καθημερινές και αθλητικές σας δραστηριότητες. Ο γενικός κανόνας πάντως λέει ότι όσο πιο χρόνια είναι η φλεγμονή τόσο περισσότερος χρόνος απαιτείται για την ίασή της. Μπορείτε να επιστρέψετε με ασφάλεια στις αθλητικές και καθημερινές σας δραστηριότητες εάν ξεκινώντας από την αρχή της λίστας και πηγαίνοντας προς το τέλος καθένα από τα παρακάτω είναι αλήθεια:

• Έχετε πλήρη τροχιά κίνησης στο τραυματισμένο πόδι συγκρίνοντάς το με το υγιές.
• Έχετε την ίδια δύναμη στον γαστροκνήμιο του τραυματισμένου ποδιού όταν το συγκρίνετε με το υγιές.
• Τρέχετε σε ευθεία χωρίς να αισθάνεστε ενόχληση.
• Κάνετε σπριντ σε ευθεία χωρίς να αισθάνεστε ενόχληση.
• Μπορείτε να κάνετε αλλαγές κατεύθυνσης στην αρχή τρέχοντας αργά και μετά κάνοντας σπριντ.
• Μπορείτε να κάνετε το «figure of 8» τεστ στην αρχή τρέχοντας αργά και μετά κάνοντας σπριντ.
• Κάνετε κατακόρυφο άλμα προς τα πάνω στην αρχή με τα δύο πόδια ενώ μετά με το τραυματισμένο πόδι μόνο και δεν έχετε ενόχληση.

Πώς μπορώ να προλάβω την τενοντίτιδα του Αχιλλείου?

Ο καλύτερος τρόπος για να προλάβετε τη φλεγμονή του εν λόγω τένοντα είναι η διάταση του πριν αλλά και μετά τις αθλητικές σας δραστηριότητες. Αν οι Αχίλλειοι τένοντες σας είναι γενικά «σφικτοί» τότε η διάταση τους δύο φορές την ημέρα είτε γυμνάζεστε είτε όχι, θεωρείται απαραίτητη. Τέλος, εάν πάσχετε από χρόνια τενοντίτιδα αποφεύγετε να τρέχετε σε ανηφορικό έδαφος.

Κλείνοντας να υπενθυμίσω ότι το Ορθοπαιδικό Ιατρείο Πάτρας και εγώ προσωπικά μέσω του www.patrasortho.gr θα χαρώ να απαντήσω σε τυχόν απορίες σχετικά με την παραπάνω πάθηση να σας υποδεχτώ στον χώρο μου, να σας εξετάσω, και τέλος να σας προτείνω την κατάλληλη για εσάς θεραπεία πάντα με γνώμονα τις κατευθυντήριες οδηγίες της διεθνούς βιβλιογραφίας.

Δημήτρης Αθ. Παναγιωτόπουλος MD, Msc, PHD(c).

Xειρουργός Ορθοπαιδικός